Về ‘Vụ án ‘lạ’, có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm ở Bình Thuận’: Tòa cấp cao hủy toàn bộ 2 bản án sơ thẩm, phúc thẩm

Trong bài “Vụ án ‘lạ’, có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm ở Bình Thuận”, baonhandao.vn đã có bài phân tích về việc vì sao có quan điểm trái chiều của các cơ quan tiến hành tố tụng,...

Quyết định Giám đốc thẩm tuyên hủy toàn bộ bản án phúc thẩm của TAND tỉnh Bình Thuận và bản án sơ thẩm của TAND huyện Hàm Thuận Bắc, chuyển hồ sơ cho VKSND Cấp cao tại TP.HCM để điều tra lại theo đúng quy định pháp luật.

Ngày 10/10/2018, HĐXX sơ thẩm của TAND huyện Hàm Thuận Bắc đã ra Bản án sơ thẩm, tuyên Huỳnh Thúc Mẫn và Dương Ngọc Như Hiền phạm tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản của Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”.

Ngày 15/5/2019, TAND tỉnh Bình Thuận xử phúc thẩm, giữ nguyên mức án của bản án sơ thẩm đối với bị cáo Mẫn là ba năm sáu tháng tù, bị cáo Hiền hai năm tù, cùng về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản của Nhà nước gây thất thoát, lãng phí. Tòa cũng yêu cầu hai bị cáo bồi thường hơn 280 triệu đồng cho UBND xã La Dạ.

Ngày 01/10/2019, ông Mẫn bị bắt đi thi hành án khi đang điều trị tại BV Phổi tỉnh Bình Thuận. Sau khi bị giam hơn 20 ngày, ngày 15/10/2019 Chánh án TAND Cấp cao có Quyết định Kháng nghị số 16/2019/KN-HS và yêu cầu tạm đình chỉ thi hành án, ông Mẫn được tại ngoại.

Theo Quyết định Giám đốc thẩm số 136/2019/HS-GĐT ngày 27/11/2019 của TAND Cấp cao tại TP. HCM, nhận định: Hai bị cáo không phải là người quản lý tài sản nên không đủ yếu tố cấu thành tội danh trên. Cụ thể, theo Thông tư liên tịch số 04/2013/TTLT –UBDT-BTC – BNN&PTNT ngày 18/11/2013 của Ủy ban Dân tộc, Bộ Tài chính, Bộ NN&PTNT thì UBND xã chỉ là chủ thể giám sát và thay mặt Chính phủ cấp vốn cho người dân mà không phải là chủ thể được giao quản lý, sử dụng nguồn vốn do Chính phủ tài trợ. Nguồn vốn này cũng không phải là tài sản thuộc đối tượng điều chỉnh bởi Luật Quản lý, sử dụng tài sản nhà nước. Như vậy, các bị cáo Mẫn và Hiền không phải là người quản lý sử dụng tài sản Nhà Nước nên không đủ yếu tố cấu thành tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản của Nhà nước gây thất thoát, lãng phí” theo quy định tại Điều 219 Bộ luật Hình sự 2015.

Mặc khác, theo quy định tại Điều 1 Luật Quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước – năm 2008: “quy định chế độ quản lý, sử dụng tài sản nhà nước tại cơ quan nhà nước, đơn vị vũ trang nhân dân, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp (sau đây gọi chung là cơ quan, tổ chức, đơn vị), bao gồm trụ sở làm việc và tài sản khác gắn liền với đất; quyền sử dụng đất đối với đất dùng để xây dựng trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp của cơ quan, tổ chức, đơn vị; máy móc, phương tiện vận tải, trang thiết bị làm việc và các tài sản khác do pháp luật quy định.” Do đó, nguồn vốn hỗ trợ cho các hộ dân chính sách không phải là tài sản thuộc đối tượng điều chỉnh bởi Luật Quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước.

Trong thời gian qua, Báo Điện tử Nhân đạo & Đời sống, đã thông tin qua nhiều số báo, lấy ý kiến của các chuyên gia pháp luật và luật sư: Trong quá trình xét xử, Tòa án 2 cấp ở tỉnh Bình Thuận lại tiếp tục vi phạm khi không làm rõ hành vi và mục đích phạm tội bị cáo Mẫn và Hiền. Hai Bản án sơ thẩm số 48/2018/HS-ST của TAND huyện Hàm Thuận Bắc; Bản án Phúc thẩm số 47/2019/HS-PT ngày 15/5/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Bình Thuận cho thấy, chỉ căn cứ vào Ngân sách Nhà nước nguồn từ Trung ương đưa về, do UBND xã chỉ là chủ thể giám sát mà “quy chụp” người đứng đầu là tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản của Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”. Tuy nhiên, mặt chủ quan của tội phạm này phải được thực hiện bằng lỗi cố ý và bằng hành vi vi phạm chế độ quản lý, sử dụng tài sản của người được giao quản lý, sử dụng. Thực tế trong vụ án này, nếu không có hành vi Lừa dối khách hàng từ trước để tư lợi của Hồ Minh Thắng thì sẽ không bao giờ xuất hiện việc gây thất thoát lãng phí tài sản Nhà nước. Hơn nữa, việc thất thoát tài sản vẫn có thể yêu cầu Doanh nghiệp cung ứng bồi thường cho UBND xã La Dạ, khi có yêu cầu. Từ căn cứ trên cho thấy kết luận trong 02 bản án thiếu tính khách quan khi xem xét về động cơ, mục đích phạm tội, và chủ thể cấu thành tội phạm.

Điều quan trọng hơn hết là các Cơ quan tố tụng của huyện Hàm Thuận Bắc và Viện KSND, TAND tỉnh Bình Thuận, không làm rõ nguồn gốc số tiền 1.530.000.000 đồng là Ngân sách Nhà nước có từ đâu? Đơn vị nào được giao quản lý sử dụng? Và ai là người quyết định thay đổi chủ trương từ phát tiền cho mỗi hộ 5.000.000 đồng theo tinh thần Quyết định 755/QĐ –TTg ngày 20/5/2013 sang mua máy móc nông cụ và phụ kiện? Việc thay đổi này có phải ông Mẫn với tư cách Chủ tịch xã La Dạ có thể một mình quyết định hay không? Trong khi đó, tất cả các thành viên có trách nhiệm của UBND huyện, Phòng Dân tộc, Phòng Kinh tế đều biết việc làm này và đã nhận trách nhiệm trước Tòa?!

Theo tìm hiểu của Phóng viên, trước đó vào năm 2015 các xã, thị trấn của huyện Hàm Thuận Bắc cũng thực hiện việc mua máy cho dân và trong năm 2016-2017 tại Báo cáo số 2468/UBND- TH ngày 5/7/2019 của UBND tỉnh Bình Thuận, cũng nêu rõ qua kiểm tra có 25/33 xã cũng thực hiện việc mua máy cho dân như xã La Dạ, khi thực hiện Quyết định 755/QĐ-TTg.

Việc làm của Chủ tịch xã La Dạ Huỳnh Thúc Mẫn cũng thực hiện theo đúng tinh thần chỉ đạo tại Báo cáo số 22/BC- UBND ngày 07/02/2017 của UBND huyện Hàm Thuận Bắc, đã nêu rõ quy trình triển khai thực hiện việc hỗ trợ theo Quyết định 755/QĐ-TTg như sau: …việc hỗ trợ cho các hộ dân là hỗ trợ bằng tiền để các hộ dân tự mua sắm máy móc, nông cụ. Tuy nhiên, đối với xã La Dạ thì hầu hết là đồng bào dân tộc thiểu số nghèo, nếu hỗ trợ bằng tiền thì các hộ sẽ sử dụng không đúng mục đích, nhất là trong dịp Tết Nguyên đán năm Đinh Dậu 2017. Do đó, sau khi có quyết định bổ sung kinh phí của UBND huyện, UBND xã La Dạ tổ chức họp dân thông báo số tiền được hỗ trợ 5 triệu đồng/hộ để cho hộ đăng ký nhu cầu, chủng loại máy móc mà các hộ đang cần lập danh sách, số lượng cụ thể. Trên cơ sở đăng ký của các hộ dân, UBND xã La Dạ tổng hợp nhu cầu và lựa chọn đơn vị cung cấp máy móc, công cụ có uy tín và giá cả các mặt hàng theo nguyên tắc báo giá. Qua xem xét bảng báo giá của các đơn vị, được sự thống nhất của Đảng ủy và Thường trực HĐND xã La Dạ, UBND xã La Dạ đã chọn Cửa hàng Nông cơ Minh Thắng (Địa chỉ: Thôn 2, xã Đồng Kho, huyện Tánh Linh, tỉnh Bình Thuận) có giá bán thấp hơn so với các cửa hàng khác.

Sau khi báo chí thông tin, phản ánh và có Kháng nghị từ Chánh án TAND Cấp cao tại TP. HCM. HĐND tỉnh Bình Thuận đã chỉ đạo ráo riết cho các cơ quan liên quan đến việc thực hiện Quyết định 755/QĐ-TTg “Hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo và hộ nghèo ở xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn” xác định vai trò cụ thể của từng phòng, ban. Cụ thể ngày 29/10/2019, HĐND tỉnh có Công văn số 929/HĐND –TH, yêu cầu Chánh án TAND tỉnh Bình Thuận: “Xem xét nội dung trả lời chất vấn của UBND tỉnh có mâu thuẫn gì với bản án Phúc thẩm xét xử Huỳnh Thúc Mẫn và Dương Ngọc Như Hiền. Nếu có mâu thuẫn thì vai trò TAND và Viện KSND tỉnh Bình Thuận, xử lý như thế nào và báo cáo cấp giám đốc thẩm, nếu có căn cứ tòa xét xử oan sai”.

Thiết nghĩ, các Cơ quan tố tụng huyện Hàm Thuận Bắc và tỉnh Bình Thuận cần sửa sai và xem xét đánh giá một cách khách quan toàn diện vụ án. Hơn thế nữa, cấp Đảng bộ và chính quyền huyện Hàm Thuận Bắc sớm khôi phục quyền lợi cho ông Huỳnh Thúc Mẫn và bà Dương Ngọc Như Hiền, nhằm thể hiện sự khách quan, công bằng và thượng tôn pháp luật./.

Baonhandao.vn sẽ tiếp tục thông tin về vụ việc.