Dự án rà phá bom mìn ở Đồng Hới: Nhiều nghi vấn cần được làm rõ (!?)

Chưa ký hợp đồng thi công đã “cầm đèn chạy trước ô tô”

Thực hiện việc rà phá bom mình (viết tắt là RPBM) trên địa bàn tỉnh Quảng Bình, ngày 21/12/2018, ông Nguyên Văn Thuận (nguyên Giám đốc Ban quản lý dự án môi trường và biến đối khí hậu thành phố Đồng Hới, Quảng Bình – BQLDA) ký 2 hợp đồng với số hiệu DH/NC1 và DH-3.1.

Cụ thể, Hợp đồng DH/NC1 RPMB vật liệu nổ có giá trị 5,6 tỷ đồng từ nguồn vốn của Ngân hàng Thế giới (WB), còn Hợp đồng DH-3.1 trị giá 8,5 tỷ đồng do Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tài trợ. Đơn vị trúng thầu là Tổng Công ty xây dựng Trường Sơn (Hà Nội).

Theo tìm hiểu của chúng tôi, dù hợp đồng được ký vào ngày 21/12/2018 nhưng từ ngày 5/12 Chi nhánh Tổng Công ty xây dựng Trường Sơn tại miền Trung đã thành lập Ban chỉ huy RPBM gồm 7 đội thi công và 1 đội khoan. Trong cùng ngày, ông Thuận và ông Phan Văn Thành – Giám đốc Tổng Công ty xây dựng Trường Sơn ký nguyên tắc RPBM với Hợp đồng ĐH/NC1. Dù mới chỉ là nguyên tắc RPBM nhưng họ đã cho triển khai ngay dù thiếu quyết định phê duyệt phương án, nhiệm vụ. Gói thầu DH-3.1 cũng được làm với cách tương tự.

Việc chưa ký hợp đồng thi công nhưng Chủ đầu tư đã cho đơn vị thi công thực hiện công việc đã vi phạm Luật Đấu thầu (lựa chọn nhà thầu, ký hợp đồng khi chưa có dự toán được duyệt). Thậm chí, ngày 18/12/2018 Bộ Quốc phòng mới ra Quyết định 5566/QĐ-BQP, nhưng  việc RPBM đã được nhà thầu thực hiện trước đó, dù chưa biết quy mô, giải pháp kỹ thuật được duyệt như thế nào.

Nhiều nghi vấn cần được làm rõ (!)

Kết quả được báo cáo cho thấy, trong 12 ngày thi công, 7 đội rà phá của nhà thầu đã rà được các độ sâu từ 0m - 0,3m; 0.3m - 3m; 0.3m - 5m; 5m - 10m. Đồng thời, đội khoan cũng đã khoan được 1.071 lỗ với trung bình 5m/lỗ.

Theo một chuyên gia trong lĩnh vực RPBM, chỉ cần rà phá đến độ sâu 5m chứ không cần khoan đến hơn 1 nghìn lỗ. Hơn nữa, tại Quyết định số 5566/BQP chỉ có 6 đội, nhưng trên thực tế có 8 đội là vi phạm phương án kỹ thuật được duyệt, vi phạm quy tắc an toàn về chuẩn tắc rà phá bom mìn. Và, trường hợp khoan đến độ sâu 10m có thể rà tín hiệu bom, thực tế chỉ khoan đến 5m mà đưa ra kết quả nghiệm thu an toàn độ sâu 10m là việc làm gian dối. Ngược lại, nếu máy dò bom có khả năng dò được độ sâu 5m, thì toàn bộ khối lượng khoan để rà sâu 5m từ ngày 5 đến 15/12/2018 với khoảng 4,5km chiều sâu khoan là kê khai có dấu hiệu gian lận…

Cũng theo phân tích của chuyên gia: Trong vòng 21 ngày thi công, tính từ ngày 5/12 đã chia ra 2 giai đoạn, trong đó giai đoạn 2 mỗi đội đều cùng rà phá ở độ sâu 5 - 10m với diện tích 0,3ha/đội và cùng thực hiện các độ sâu khác với diện tích 4ha/đội. Diện tích cần rà phá 5 - 10m chỉ tập trung ở một khu vực rộng 2,36 ha. Điều này là không logic. Bởi thực tế, trên mặt bằng cần phân chia thành các khu vực độc lập cho các đội thi công. Việc chia mỗi loại một ít cho các đội cùng tham gia chỉ là cách biến báo để viết hồ sơ nghiệm thu cho nhanh. Hơn nữa, với 21 ngày, 1 đơn vị thực hiện 2 gói thầu đã khoan sâu tổng cộng 15.000 m (15km) và lắp đặt 15.000m ống nhựa đường kính 110mm để phục vụ công tác dò bom thì quả là quá thần tốc trong lĩnh vực rà phá bom mìn.

“Điều này không thể vì quá trình khoan phải theo quy trình, thứ tự, tốc độ để không khoan dính bom, đảm bảo an toàn trong quá trình rà phá vật liệu nổ”, chuyên gia này nói.

Theo phân tích thì định mức 117/2007 của Bộ Quốc phòng với Bộ Xây dựng đã loại bỏ thành phần công việc khoan tạo lỗ khi dò bom đến độ sâu 10m. Như vậy, việc thêm công tác khoan, lắp đặt ống nhựa khi dò bom trong dự án kể trên khiến người ta đặt nghi vấn về việc ngụy tạo khối lượng thi công để bòn rút kinh phí.

Đáng chú ý, gói thầu của dự án được ADB tài trợ vốn đã được Ban QLDA trong việc triển khai, nghiệm thu, giải ngân thần tốc trước ngày 31/12/2018, mặc dù hợp đồng mới ký từ ngày 21/12/2018. Ở đây, về phương án kỹ thuật, đáng lẽ phải thi công 55 ngày với 6 đội (theo Quyết định 5564/ QĐ-BQP và 5566/QĐ-BQP ngày 18/12/2018 của Bộ Quốc phòng) thì đã thay đổi, đưa 8 đội vào thi công trong vòng 21 ngày. Sự thay đổi này ảnh hưởng đến quy tắc an toàn của các tổ đội khi thi công trong thời gian gấp rút. Do vậy, ở đây có nghi vấn về việc thi công khống.

Hơn nữa, gói thầu rà phá bom mìn ở cả hai dự án này diễn ra cùng mốc thời gian, khoan tổng cộng 15km, bố trí 15km ống nhựa D110mm, của cùng nhà thầu, đã thể hiện sự vô lý về kỹ thuật và năng lực thực hiện.